SUPERFOODS – winogrona i ich działanie prozdrowotne
Winogrona to owoce, z których otrzymuje się m.in. rodzynki, sok winogronowy, czy wino. Znane są jako bardzo dobre źródło związków bioaktywnych o działaniu prozdrowotnym. Najbardziej poznanym związkiem pochodzącym z winogron jest resweratrol, a jego najwyższa zawartość znajduje się w skórce. Jest on zdecydowanie najlepiej zbadanym składnikiem tej rośliny. Warto dodać, że nie tylko winogrona go zawierają, ale również 70 innych gatunków roślin, w większości niejadalnych, ale owoce jagodowe, czy orzechy zimne też są jego źródłem. Jednak nie jest to jedyny składnik bioaktywny godny uwagi, ponieważ różne części winorośli są bombą polifenolową, praktycznie każda część rośliny jest cennym źródłem związków bioaktywnych m.in. liście czy nasiona. W zakresie ich działania prozdrowotnego również są prowadzone badania, których wyniki chciałam tutaj przytoczyć. Warto podkreślić, że większość badań odbyła się na zwierzętach lub ludzkich liniach komórkowych, ale z przy wykorzystaniu konkretnych produktów uzyskanych z winogron, a nie wyizolowanych składników bioaktywnych.
Działanie antyoksydacyjne
W zakresie tej właściwości udowodniono, że wino, sok z winogron oraz wytłoki z winogron mają zdolność wymiatania wolnych rodników, hamowania utleniania lipidów, obniżenia poziomu nadtlenku wodoru, chelatowania metali, czy wpływ na szlaki sygnalizacji komórkowej i ekspresję genów. Co ciekawe, ekstrakty z całych pestek mają większe właściwości antyoksydacyjne niż ich odtłuszczony odpowiednik. Dodatkowo w różnych częściach winogron najwyższe zdolności antyoksydacyjne mają pestki, następnie skórka, na końcu miąższ. Ekstrakt z pestek winogron (zawierający OTC oligomeryczne kompleksy proantocyjanidyn, które wykazują silną bioaktywność) jest wykorzystywany jako suplement diety, ale również dodatek do żywności, jako przeciwutleniacz (mięso, olej rybi).
Działanie kardioprotekcyjne
Wykazano, że ekstrakt z pestek winogron, sok winogronowy i czerwone wino mają korzystny wpływ na hiperlipidemię poposiłkową, obniżenie utlenionego LDL czy stresu oksydacyjnego. Dodatkowo zawarte w nich składniki bioaktywne prowadzą do zmniejszania adhezji i agregacji płytek krwi, wykazując tym samym działanie prewencyjne przed miażdżycą i chorobami sercowo-naczynowymi. Co ciekawe, według badań ekstrakty z pestek winogron były skuteczniejsze niż czysty resweratrol.
Działanie przeciwnowotworowe
Badania wykazały, że w szczególności ekstrakt ze skórki winogron, ekstrakt z wytłoków, czy sok winogronowy mają zdolność indukcji apoptozy linii komórkowych raka prostaty, hamowania aktywności metaloproteonaz macierzy 2 i 9, formowania adduktów DNA i syntezy DNA w komórkach raka piersi oraz wykazują działanie antyproliferacyjne na komórki ludzkiego gruczolakoraka okrężnicy.
Działanie przeciwzapalne
Według badań, ekstrakty z pestek winogron i ze skórek skutecznie hamują uwalnianie czynników prozapalnych, a prowadzą do wzrostu czynników przeciwzapalnych. Dodatkowo niektóre badania wykazały ich zdolność do hamowania zapalenia ucha, obniżania obrzęku, łagodzenia objawów zwyrodnienia stawów, porównywalnie do leków na zwyrodnienia. Co ciekawe, procyjanidyny w winogronach mogą stanowić ochronę przed zaburzeniami sercowo-naczyniowymi i metabolicznymi, w konsekwencji otyłości i diety wysokotłuszczowej.
Działanie antydegeneracyjne
Wykazano, że sok winogronowy, czy ekstrakt z pestek winogron poprawiają uwalnianie dopaminy w niektórych obszarach mózgu i funkcje poznawcze. Wykazują również zdolność do hamowania powstawania uszkodzeń oksydacyjnych DNA i peroksydacji lipidów w układzie nerwowym. Dzięki czemu stanowią skuteczną prewencję neurodegeneracji układu nerowowgo i powstawania chorób, jak depresja, choroba Alzheimera, czy Parkinsona.
Działanie przeciwdrobnoustrojowe
Badania wykazały, że niektóre produkty otrzymane z winogron mają działanie przeciwbakteryjne w kierunku E. Coli, S. aureus, H. pylori, a nieliczne dane pokazały również działanie w kierunku Salmonelli typhimurium i Listerii monocytogenes. Dodatkowo, składniki bioaktywne pochodzące z różnych części winorośli mają właściwości przeciwgrzybicze w kierunku Candida albicans, czy przeciwwirusowe (nieliczne badania wykazały skuteczność w leczeniu HSV, HIV, czy wścieklizny. Wspomniane wyniki dotyczą badań nad działaniem czerwonego wina, odtłuszczonego ekstraktu z pestek winogron, soku z niedojrzałych winogron, sfermentowanych wytłoków winogron oraz ekstraktów z całych owoców, z łodygi, z liści. Co ciekawe, klarowane wina nie wykazywały aktywności przeciwbakteryjnej, w odróżnieniu od bezalkoholowego wina, zarówno czerwonego, jak i białego. Działanie przeciwdrobnoustrojowe wykazują (w kolejności od najbardziej aktywnego): nasiona, liście, skórka, sfermentowane wytłoki, ekstrakt z całych owoców, miąższ.
Podsumowanie
Wielokierunkowość działania różnych produktów otrzymanych z winorośli daje wiele możliwości w prewencji i terapii różnych stanów chorobowych. Niewątpliwie jest to ciekawy temat do dalszych badań, ale już teraz warto skorzystać z dobrodziejstw natury stosując suplementację ekstraktem z pestek winogron, czy wypijać naturalny sok z czerwonych winogron.
Autor
mgr Marta Szymańska
Dietetyk kliniczny, absolwentka Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
Specjalizacje:
– Dietoterapia zaburzeń płodności, czyli dieta płodności
– Dieta odchudzająca, dieta w Hashimoto, dieta w zespole policystycznych jajników, dieta w endometriozie, dieta w insulinooporności
– Dietoterapia nadciśnienia, dietoterapia cukrzycy typu II, dietoterapia zaburzeń lipidowych
Dieta w refluksie, dieta w zaparciach, dieta w biegunkach, dieta w problemach jelitowych
– Doradctwo żywienia kobiet w ciąży i w okresie laktacji
– Osobisty dietetyk niemowlaka i prowadzenie planu rozszerzania diety
– Dietoterapia alergii i nietolerancji pokarmowych – diety eliminacyjne, nawet z wieloma wykluczeniami